Zamek Piastowski

Zamek Piastowski to stary gród, którego początki są nie do końca znane. To najcenniejszy średniowieczny zabytek w województwie śląskim. Zachowana do naszych czasów budowla, będąca wynikiem wielu przebudów, dokonywanych w kolejnych wiekach, jest swoistą mieszanką stylów architektonicznych. Jednym z cenniejszych obiektów zamku jest kaplica św. Tomasza Becketa z Canterbury, zwana perłą śląskiego gotyku. Raciborski zamek i kaplicę można zwiedzać codziennie, odbywa się w nim także szereg imprez.

Początki raciborskiego grodu owiane są aurą pewnej tajemniczości, gdyż niejasność źródeł pisanych pozwala na wiele domysłów. Pierwszej wzmianki niektórzy dopatrują się już w przekazie z 845 r. określanym jako Geograf Bawarski, wspominającym o plemieniu Gołężyców, zamieszkującym dorzecze górnej Odry. Pośród pięciu grodów, należących do plemienia, jednym miałby być właśnie Racibórz. Badania archeologiczne wskazują na powstanie grodu w wieku X. Raciborski gród wzmiankowany jest przez Galla Anonima, który wspomina, iż w 1108 r. wojska Bolesława Krzywoustego odbiły budowlę z rąk Morawian. O tym, że gród był dobrze ufortyfikowany, świadczy odparcie w 1241 r. ataku Tatarów. Początkowo była to budowla drewniano-ziemna, później wzniesiono kolejne części z kamienia, zaś pierwsze partie ceglane powstały prawdopodobnie w wieku XIII. Jak podają źródła historyczne około 1290 roku powstała kaplica zamkowa, która jest pomnikiem ugody pomiędzy księciem Henrykiem IV Probusem (Prawym) a biskupem wrocławskim Tomaszem II. Otrzymała wezwanie angielskiego męczennika – biskupa z Canterbury. Warto dodać, że wezwanie to jest wyjątkowo rzadkie na ziemiach polskich. Święty Tomasz Becket patronuje jednej z kaplic Archikatedry na Wawelu czy pocysterskiemu kościołowi w Sulejowie. Do 1416 roku pełniła rolę kolegiaty, była świadkiem chrztów, ślubów arystokracji czy procesji, wiernie służyła dworowi książęcemu.

Świątynia nazywana jest śląską Sainte-Chapelle oraz perłą śląskiego gotyku. Pierwsze określenie, odnoszące raciborski zabytek do słynnej dwukondygnacyjnej kaplicy zamkowej Sainte-Chapelle, położonej na wyspie Cité w Paryżu, ufundowanej przez króla Ludwika IX (1214-1270) jako miejsce złożenia relikwii Chrystusa z koroną cierniową na czele i świętych patronów Francji, weszło do obiegu z końcem lat 50. XX wieku za sprawą wybitnego historyka sztuki i muzeologa, prof. dr. hab. Gwido Chmarzyńskiego (1906-1973). Za najpiękniejszą zachowaną średniowieczną kaplicę zamkową na Śląsku, a także na ziemiach polskich uznał ją warszawski badacz, prof. Andrzej Grzybkowski, autor monografii śląskich kaplic zamkowych. Wielu innych znawców tematu, m.in. prof. Marian Kutzner czy prof. Tadeusz Chrzanowski, nie mają wątpliwości, że Racibórz dysponuje wysokiej klasy zabytkiem. Stąd też uprawnione jest wspomniane określenie perła śląskiego gotyku. Na przestrzeni wieków kaplica poddawana była wielu przebudowom i rekonstrukcjom. Wraz z nowymi właścicielami zmieniała się i ona. Wiatry historii nie były dla niej łaskawe; trawiły ją pożary, niszczyły powodzie i nieprzyjacielskie wojska, bezlitośnie działał upływający czas i grzech zaniechania. Jednak po każdym nieszczęściu, przychodził czas odbudowy. Kaplica pw. św. Tomasza Becketa, znajdująca się przy Zamku Piastowskim w Raciborzu od czerwca 2016 roku jest już w pełni odrestaurowana. Żmudnych i kosztownych prac konserwatorskich podjął się Powiat Raciborski. Kaplica odzyskała swoją świetność i blask. To do niej od niepamiętnych czasów ściągają turyści z kraju i z zagranicy.